Tibet

Compleet overdonderd stappen we 's ochtends het hotel uit. Zelfs als je al heel veel gereisd hebt, kan je nog overvallen worden door een gevoel van totale vervreemding. Heerlijk. We worden aangestaard, aangegaapt en aangeraakt. We staren en gapen even hard terug. Over de eerste honderd meter doen we zeker een half uur. De fantastisch uitgedoste bevolking sluit ons geheel in. Een stroom van Tashi Delek's (hallo!) en eindeloos handjes schudden volgt. We zijn in het 'andere' Tibet.

Miljoenen jaren geleden botste het Indiase subcontinent op Azie. De geologische gevolgen van deze botsing waren enorm. De Himalaya onstond en hierachter een plateau ter grootte van West-Europa. Het plateau werd in de loop der jaren opgestuwd tot een hoogte van 4000 a 5000 meter. De omtrek van deze hoogvlakte was tevens de grens van onafhankelijk Tibet. Dit veranderde in 1950 toen de in zichzelfgekeerde Tibetanen bezoek kregen van het Volksbevrijdingsleger. De Chinezen beweren de Tibetanen te hebben verlost van een feodale theocratie. De Tibetanen beschouwen zich al ruim een halve eeuw onderworpen aan (Han-)Chinese overheersing. Kort na de invasie van het Rode Leger werden grote delen van de Tibetaanse hoogvlakte toebedeelt aan Chinese provincies. Het restant van het plateau werd ondergebracht in de Tibetan Autonomous Region (TAR), vanzelfsprekend onder Chinees bestuur. Vreemd genoeg zijn deze nieuwe grenzen van Tibet (TAR) door iedereen overgenomen. Niemand lijkt zich te realiseren dat er meer Tibetanen buiten de TAR wonen dan er binnen. Hoogtijd dus om het 'andere' of het 'oude' Tibet te ontdekken. Voor de kenners: we reizen door het grensgebied van de provincies Qinghai, Sichuan en TAR.

Al snel komen we tot de conclusie dat dit gedeelte van Tibet veel Tibetaanser aandoet dan alles wat we tijdens eerdere reizen in de TAR gezien hebben. Lhasa, de overbekende hoofdstad, is verworden tot een Chinese stad waar de Tibetanen in de minderheid zijn. Vergelijk het met de russificatie van Centraal-Azie. Chinezen worden door de regering naar de woeste hoogvlakte gelokt. Hogere salarissen en een minder stringente uitvoering van de een-kind-politiek blijken voldoende impuls voor de Han om te migreren vanuit het overbevolkte oosten. Wat een verschil met de dorpen en stadjes die we deze reis aandoen. Geen Han in het straatbeeld te bekennen. De Tibetanen zien er oogverblindend uit. Verweerde, verbaasde maar vooral vriendelijke gezichten. Mannen met gevouwen mutsen, aan een kant gevoerd met vossenbont, de andere kant met zijde waarop Tibetaanse patronen zijn geweven. Vrouwen met gevlochten haren waarin bloedkoraal en turquoise stenen zijn aangebracht. Stoere Kampa's met rood of zwart garen in het haar dat als een kwastje boven het oor uitkomt. Lange gewaden gemaakt van yak- of schapenhuiden afgezet met geborduurde patronen op zijde. Een mouw bungelt nonchalant langs het lichaam. Iedereen lijkt behangen met grote jade sierraden. En veel, heel veel monniken, gewikkeld in robijn rode gewaden. De Tibetaanse cultuur is hier nog volop levend. Slechts de Chinese karakters in het straatbeeld herinneren aan het feit dat we ons toch werkelijk in de Volksrepubliek bevinden.

Onmiskenbaar onderdeel van de Tibetaanse cultuur is de beleving van het boeddhisme. Zelfs in het kleinste nederzettingen en op de meest afgelegen plaatsen komen we gompa's (kloosters) tegen. De gompa's zijn levendige gemeenschappen. We zien honderden pelgrims kora's (heilige rondgang) lopen langs eindeloze mani walls (muren waarvan in de stenen mantra's zijn gegraveerd). Gebedsmolens worden draaiend gehouden. Sommige pelgrims leggen de kora zelfs prostenerend af door zichzelf telkens op de grond te werpen. We wonen puja's (diensten) bij van diverse sekten. Opvallend genoeg zien we naast foto's van de Panchen Lama ook portretten van de Dalai Lama. Het lijkt erop dat er buiten de TAR meer vrijheid is dan daarbinnen.

Gedurende de culturele revolutie hebben de Rode Gardisten duizenden kloosters met de grond gelijk gemaakt. Al deze kloosters worden weer opgebouwd, waarschijnlijk met geld uit het Westen. Tibetanen hebben immers hun Public Relations perfect op orde. Wie kent er niet hun leider, de Dalai Lama? Overal ter wereld zijn er Free Tibet Movements en Tibet Support Groups. Van de Beastie Boys tot Richard Gere, iedereen lijkt Tibet een warm hart toe te dragen.

In de media worden Tibetanen afgeschilderd als mystieke heiligen die hun dagen wijden aan studie van boeddhistische geschriften. In werkelijkheid zijn het natuurlijk gewone stervelingen met hele aardse collectieve hobbys. Zo is het mannelijk gedeelte van de bevolking dol op motoren. De hele dag scheuren ze rond, natuurlijk in hun traditionele kledij en niet in een leren motorpak. Een prachtig gezicht. Net als overal ter wereld zijn ook de mobieltjes hier razend populair. Het favoriete tijdverdrijf is echter biljarten. De pooltafels staan gewoon buiten en zien er vaak net zo verweerd uit als de Tibetanen zelf. Sommige dorpen hebben zelfs meer biljarttafels dan huizen. Niets leuker dan 's middags in het zonnetje een uurtje te biljarten. Als die lange laowai (buitenlander) te vaak dreigt te winnen worden gewoon de spelregels even aangepast. Het zijn echt geen heilige boontjes. De verliezer betaalt de huur van de tafel maar het komt nogal eens voor dat een Tibetaan na een verlies partij opeens heel snel verdwenen is.

Het optimisme en de vrolijkheid van de Tibetanen werkt aanstekelijk. Als we in de gemeenschappelijke ruimte van een restaurant rustig van onze maaltijd genieten, stijgt uit een van de prive cabines een hysterisch gelach op. Kort daarna rennen jonge Tibetanen besmeurd met slagroom het restaurant door. Het taartgevecht wordt rond ons voortgezet. Even later wordt onze zoet-zure saus gebruikt om wat extra kleur in het haar van de jarige aan te brengen. Dan is het tijd om onze veilige hotelkamer op te zoeken. Moe vallen we in slaap na weer een sublieme dag in het 'andere' Tibet.


Afgelegde route:
Xining - Yushu
Yushu - Serxu
Serxu - Manigango
Manigango - Dege
Dege - Ganzi