www.indebresvoorbangladesh.nl

Op een mooie zonnige dag, al weer een aantal jaren geleden wordt Nicole wakker. De gedachten aan de vorige avond spelen nog levendig door haar hoofd. Het was dan ook een enerverende avond, eerst de ceremoniele handelingen die horen bij het afstuderen en vervolgens een gezellig feestje. Vanochtend is ze voor het eerst wakker geworden als ergotherapeute, het studentenleven is verledentijd en de toekomst lonkt. De afgelopen maanden heeft ze heel wat afgepiekerd over haar toekomst. Het ligt voor de hand om net als haar studievrienden snel werk te zoeken in Nederland maar waarom eigenlijk? Voor een afstudeeropdracht heeft ze al geruime tijd doorgebracht in de Derde Wereld. Buiten Nederland kan heel wat nuttiger werk verricht worden. Plots weet ze het zeker, vrolijk springt ze haar bed uit, op naar Bangladesh.

De zon schijnt ongenadig fel vanuit een strak blauwe hemel als wij voor de poorten van het Rishilpi Development Project verschijnen. De omgeving is betoverend mooi. Eindeloze rijstvelden worden doorsneden door een weg vol fietsende Bangladeshis die ons vrolijk toelachen. De bewaker sommeert ons naar het hoofdkantoor waar we warm worden onthaald door de Italiaanse oprichters van het project, Enzo en Laura. Nicole, de zus van een schoolvriendin van Inti, heeft ons per email geintroduceerd. Het is een unieke mogelijkheid om een kijkje te nemen bij een NGO (niet gouvernementele organisatie) in een uithoek van Bangladesh.

Een eerder bezoek aan een NGO (Kazachstan) en gesprekken met NGO-medewerkers (Jemen, Cambodja) lieten een ambivalent gevoel achter. De doelstellingen zijn zonder uitzondering nobel maar wat gaat het er vaak ondoordacht, inefficient en rommelig aan toe. Met het bovenstaande in ons achterhoofd worden we rondgegeid op het terrein van Rishilpi. Het eerste dat opvalt is de enorme bedrijvigheid en de strakke organisatie. Bij iedere afdeling die we bezoeken hangt een organigram, een overzicht met de bereikte resultaten van de vorige maand en de doelstellingen voor de komende maand. Allemaal keurig netjes SMART gedefinieerd. Afdelingshoofden vertellen vol trots over hun projecten en werkelijk overal wordt gewerkt. Eindelijk eens een NGO die funtioneert en daadwerkelijk dingen van de grond weet te krijgen. Juist in een land als Bangladesh (daarover in een volgend verslag meer) een geweldige prestatie.

Rishilpi is een samenvoeging van twee Bengaalse woorden: Rishi, untouchables, mensen die helemaal onderaan de sociale ladder staan en Shilpi, ambachtslieden. Het geeft met welk idee dit project 31 jaar geleden gestart is. Ondertussen is Rishilpi vele malen groter geworden. Er staan ruim 200 werknemers op de loonlijst, allen Bengalen en vaak zelf afkomstig uit achterstandsgroeperingen, die direct hulp bieden aan maar liefst 15.000 mensen uit de regio. De projecten hebben betrekking op educatie, gezondheidszorg en sociale ontwikkeling. Op het terrein houdt een arts spreekuur, zijn fysiotherapeuten actief, is er een basisschool, wordt er speciaal onderwijs gegeven aan verstandelijk gehandicapten en zijn er werkplaatsen voor naaiers, houtbewerkers en mandenvlechters. Dan zijn er nog de woningen, een showroom met producten, een computercentrum, kraamafdeling, teveel om op te noemen eigenlijk.

De dag dat wij arriveren is de projectleiding druk bezig met een bezoek van leraren van lokale koraanscholen. De moslimbroeders volgen een programma van twee dagen. Zoals overal in Bangladesh weten ook deze leraren niet om te gaan met gehandicapte kinderen. Bijgeloof en religieuze waanbeelden (straf van god/en) leiden er toe dat gehandicapten worden verwaarloosd. Op jonge leeftijd dienen de kinderen als lokaas voor het bedelen, zodra ze opgroeien worden ze aan hun lot overgelaten of simpelweg vermoord. We ontmoeten een verstandelijk en lichamelijk gehandicapte jongen die in een prullenbak is achtergelaten. Aanvankelijk lijkt hij wat bang te zijn. Nadat het hem duidelijk is geworden dat we zijn gestuurd door Nicole, is het met zijn angst gedaan. Hij brult van blijdschap en we krijgen eindeloze knuffels.

Vreemd genoeg worden ook kinderen met alleen een lichamelijk handicap bij geboorte al afgeschreven. Helaas gaat er vaak bij de bevalling nogal wat mis. Vroedvrouwen hebben geen enkele opleiding genoten en erven het beroep van hun moeder. Kennis en kunde ontbreekt, evenals medische voorzieningen. Zo worden er heel wat babies met klapvoeten (voeten die naar binnen staan gedraaid) geboren. Dit probleem is met eenvoudige fysiotherapie binnen een maand na geboorte volledig verholpen. Hoe langer er gewacht wordt met de behandeling, hoe kleiner de kans op genezing. De moeders die wij ontmoeten zijn dolgelukkig dat hun kroost een leven als bedelaar bespaard is gebleven.

Vooraf vroegen wij ons af hoe we onszelf nuttig kunnen maken op het Rishilpi project, we hebben immers geen medische achtergrond. Volgens Nicole is dat geen enkel probleem: geef vooral veel aandacht aan de kinderen. Eenmaal op lokatie begrijpen we ook waarom. Medewerkers die permanent gehuisvest zijn op het terrein van Rishilpi vinden het fantastisch om een praatje te maken en zo de dagelijkse sleur te doorbreken. Al snel hebben we beide onze favorieten waarmee we menig avondje schakend en pratend doorbrengen. De kinderen zijn helemaal razend enthousiast. Ze hangen om je nek, gebruiken je als klimpaal en schreeuwen om het hardst dat ze op de foto willen. Later ervaren we dat het buiten de poorten van Rishilpi niet veel anders is.

Met een fysiotherapeute bezoeken we een dependance in een afgelegen dorp. Terwijl zij een vrouw van haar schouderproblemen afhelpt, kijken wij toe hoe kinderen met allerhande fysieke gebreken oefeningen doen. Sommige kleintjes brullen het uit. Opnieuw leren lopen met een looprekje of rollen over een bal is geen pretje met een vergroeid lichaam. Een spastische jongen maakt via een pictogram op het tafeltje van zijn rolstoel duidelijk dat hij erg blij is ons te zien.

Rishilpi richt zich naast (gehandicapte) kinderen vooral op vrouwen. Naast de bekende micro-credit programma's spreekt vooral het project Amar Sonar Poribar (mijn familie van goud) tot de verbeelding. In Bangladesh mogen meisjes bij wet niet trouwen voor hun 18e verjaardag. Helaas neemt de overheid geen enkele handhavingsmaatregel waardoor traditionele gebruiken instand worden gehouden. Het is, met name op het platteland gebruikelijk dat meisjes op hun twaalfde jaar al worden uitgehuwelijkt, van school worden gehaald en op het land te werk worden gesteld. De meisje die deelnemen aan dit project sparen geld voor hun eigen bruidsschat. Het gespaarde geld wordt door Rishilpi vertienvoudigd maar er zijn wel een aantal voorwaarden. Meisjes moeten samen met hun vader bijeenkomsten van een sociaal werker bijwonen. Als daarnaast de schooldiploma's worden gehaald (en niet wordt getrouwd), betaalt Rishilpi op hun 18e verjaardag uit. Honderden jonge vrouwen hebben inmiddels deelgenomen aan dit project en ook hier zijn er verrassend weinig afvallers (een paar procent).

Terug op het terrein van Rishilpi zijn de schoolkinderen druk bezig met het oefenen voor de grote parade. Tijdens onafhankelijkheidsdag marcheren de scholen van het Sathkira district voor het oog van de gouverneur. Natuurlijk gaan we mee naar het stadion waar al snel een soort koninginnedag sfeertje hangt. De gouverneur krijgt de vlag van Bangladesh niet gehesen en kinderen spelen onder groot vermaak van het publiek na hoe 's lands bekendste fundamentalist wordt opgepakt door de politie. Aan het einde van de ochtend wordt duidelijk dat de kids van Rishilpi het beste hebben gemarcheerd. De hoofdprijs bestaat uit een fan en een koffiekan, het wordt gevierd alsof de wereldbeker is binnengehaald. Op de terugweg in de afgeladen bus scanderen de kinderen 'RISHILPI SCHOOL, RISHILPI SCHOOL'.

Nicole heeft verspreid over drie verschillende perioden als vrijwilligster gewerkt voor Rishilpi. Terug in Nederland heeft zij een stichting opgericht. Neem een kijkje op haar website www.indebresvoorbangladesh.nl en vergeet niet om een donatie over te maken. We hebben zelf kunnen constateren dat het geld bijzonder goed besteed wordt.


Afgelegde route:
Calcutta (India) - Sathkira (Bangladesh, Rishilpi project) - Khulna - Dhaka (per Rocket boot) - Saidpur - Kantanagar - Dinajpur - Jaipurhat (voor Paharpur) - Bogra (voor Mahasthangarh) - Dhaka - Chittagong