Verandering

Klik de landkaart van China aan en trek een denkbeeldige verticale lijn door het midden van het beeldscherm. Deze lijn markeert de tweedeling in de Chinese maatschappij. De linkerzijde (het westen) is het oorspronkelijke leefgebied van de Oeigoeren, Tibetanen, Hui, Tu en talrijke andere minderheden. Het is een relatief dun bevolkt gebied dat bestaat uit eindeloze woestijnen en 's werelds hoogste bergen. Het oosten van China is van een geheel andere orde. Dit is het China dat de wereld verovert met economische groeicijfers van 10% en meer. Hier woont het leeuwendeel van de (Han)Chinezen in miljoenensteden. Shanghai (13,2 miljoen) en Hong Kong (6,7) zijn bekend maar weleens gehoord van bijvoorbeeld Zhengzhou (6,2), Changshu (5,7) of Suzhou (5,7)?

Urbanisatie heeft er toe bijgedragen dat de hoofdstad Beijing ruim 13 miljoen zielen telt. De oppervlakte van de metropool komt overeen met het grondgebied van Belgie. De communistische partij zit nog steeds stevig in het zadel maar van communisme geen spoor in Beijing. De dynamiek van de markteconomie is bijna voelbaar. We drinken koffie in de Starbucks, halen lekkernijen af bij de Bread Talk en kijken onze ogen uit in hypermoderne winkelcentra waar naar verluid zelfs een Rolls Royce te koop is. De televisie vertoont urenlang een schoonheidswedstrijd. In deze wereld van neon reclame regeert de Yuan (ook wel Renminbi genoemd, de munteenheid) en doet niets meer denken aan de tijd dat alle Chinezen in Mao-pakjes rondliepen. Toch is dit nog geen twintig jaar geleden. De veranderingen gaan razendsnel.

Mao Zedong is echter nog niet helemaal uit het beeld verdwenen. Hij ligt al sinds zijn dood in 1976 opgebaard in een mausoleum op het Plein van de Hemelse Vrede. Opvallend genoegkomen nog dagelijks duizenden Chinezen hun eer bewijzen aan de Grote Roerganger. Schuifelend in de paar honderd meter lange rij kopen velen nog snel even een bosje bloemen. We zien mensen van allerlei leeftijden en sociale klassen. De bloemen moeten al worden afgegeven voordat de massa in hoog tempo langs Mao geleid wordt. Hij lijkt rechtstreeks uit Madame Tussaud afkomstig. Waarom toch zoveel eerbetoon? Volgens de officiele lezing was Mao 70% goed en 30% fout. Geen onaardige score voor iemand die met zijn dwaze ideeen miljoenen Chinezen de hongerdood in heeft gejaagd. En wat te denken van de culturele revolutie of het feit dat hij zijn sexuele fantasieen botvierde op duizenden dertienjarige meisjes om ze en passant te voorzien van een geslachtsziekte? Ooit wilde hij zelfs het geld afschaffen. Ironisch genoeg prijkt zijn gelaat nu op zowat ieder bankbiljet.

Ons Engelse reismaatje waarmee we al geruime tijd door China reizen bevindt zich ook in Beijing. Hij heeft voor ons een kamer gereserveerd in een hostel. De eerste avond eten we gezamenlijk Peking eend(en) en hebben we het reisgevoel na het bliksembezoek aan Nederland direct weer te pakken. Beijing is een heerlijke stad om wat rond te hangen ondanks het gebrek aan overweldigende bezienswaardigheden. We fietsen een dag door de bruisende binnenstad. Iedere Chinees lijkt een auto te bezitten maar toch is het verkeer niet bijzonder hectisch. Verkeersregels worden nageleefd waardoor het verkeer redelijk ordelijk verloopt. Het is misschien wel het beste bewijs van de communistische achtergrond. Chinezen zijn gek op regeltjes volgen en opleggen.

Geen bezoek aan Beijing is compleet zonder een flinke wandeling over de Chinese muur. Wij kiezen voor een relatief onbekend stuk tussen Jinshanling en Simatai. Natuurlijk gaan we met het openbaar vervoer want dat doen we immers altijd als het even kan. Dan blijkt niet iedere verandering in China even positief.

Acht jaar geleden was het geen enkel probleem om per bus de Muur te bereiken. Op het busstation worden we al opgewacht door de taxi-haviken. Ze beweren bij hoog en bij laag dat er geen bussen naar de Muur vertrekken. Het is een hele oude truc die bij ons al lang niet meer werkt. Na enig zoeken vinden we natuurlijk wel een bus maar we halverwege de rit moeten we overstappen. Pijlsnel krijgen de geldwolven ons ook daar in de gaten. Als we willen opstappen in een volgende bus blokkeren ze de weg. Sterker nog, ze bedreigen de chauffeur en zetten hem onder grote druk om ons vooral niet mee te nemen. Wanneer wij ze met enige fysieke aandrang het trottoir opduwen, slaat de vlam in de pan. Er wordt een stuk staal uit een taxi gehaald en het beloofd een gezellig dagje uit te worden. Pas de vierde buschauffeur laat zich niet gek maken en neemt ons gewoon mee, het taxi-tuig in diepe frustratie achterlatend. Het is te krankzinnig voor woorden. Gelukkig is de Chinese Muur nog even indrukwekkend als altijd. Dat zal nooit veranderen.


Afgelegde route:
Hotan - Turfan
Turfan - Tuyoq
Tuyoq - Turfan - Lanzhou
Lanzhou - Xiahe
Xiahe - Tongren
Tongren - Xining
Xining - Schiphol

Schiphol - Beijing
Beijing - Xining