Voetbal

Als de marshrutnoe stopt voor het Registan worden we overweldigd door de schoonheid van dit plein in Samarkand. Evenals in Khiva en Buchara kunnen ook hier de moskeeen, minaretten, medressa's en mausolea moeiteloos wedijveren met het beste wat Iran op dit gebied te bieden heeft. De azuur blauwe mozaik tegeltjes, koepels, kalligrafie, het is allemaal oogverblindend.

In de jaren twintig van de vorige eeuw hebben de Bolsjewieken de grootste moeite gehad om de Khans van Centraal-Azie onder de duim te krijgen. List, bedrog en een militaire overmacht bleken uiteindelijk voldoende om het islamitisch verzet te breken. Eenmaal onderdeel van de Sovjet-Unie verloren de religieuze bouwwerken snel hun functie. Vele jaren later hebben de Sovjets de renovatie van deze bouwwerken bijzonder grondig aangepakt. Zo kan het gebeuren dat een medressa is omgetoverd in een hotel of in een restaurant waal alcohol geserveerd wordt. In de Arabische wereld is dit volstrekt ondenkbaar. In Oezbekistan (m.u.v. de Fergana vallei) is het echter de gewoonste zaak van de wereld ondanks het feit dat de Oezbeken zichzelf na de onafhankelijkheid in 1991 weer en masse als moslim bestempelen. Een biertje drinken tussen de islamistische bouwwerken voelt toch een beetje als het trotseren van Allah's toorn.

Amper bekomen van de eerste ontmoeting met het Registan worden we in de kraag gevat door een grote groep studenten. Ze studeren aan het Foreign Languange Institute en bivakkeren de gehele zomer voor het museum. Iedere toerist wordt gevraagd om een praatje te maken zodat zij hun Engels en Japans kunnen oefenen. Het is, tesamen met een populaire bed & breakfast even verderop, de ontmoetingsplaats in Samarkand. We worden omringd door gezellige, grappige, belezen, interessante, gelijkgestemde mede-reizigers maar ook heel, heel, veel Franse tourgroepen. Hoe kan het toch dat in Nederland niemand van de zijderoute gehoord heeft en een land waarvan de naam eindigt op 'stan' direct met terrorisme in verband wordt gebracht terwijl de Fransen zich hier met honderden tegelijk vergapen aan de islamitische architectuur?

De studenten organiseren een voetbalwedstrijd in het stadion van Locomotiv Samarkand, de club van de spoorwegen. Tegenstander is het backpackers volk, dat zich bloedserieus op de confrontatie voorbereidt. De gehele dag worden er geen alcoholische versnaperingen genuttigd. Bovendien bezoeken we de bazaar op zoek naar voetbalschoenen. Voor Edwin is er geen schoeisel beschikbaar in zijn bescheiden maatje 47 dus dat wordt ballen met klasse C wandelschoenen. Om te verklaren dat het stadion tot de nok gevuld is, is wellicht wat overdreven. Maar toch, de aanmoedigingen van de voetbalvrouwen zijn hartverwarmend en na de elftal foto's trotseren de rugzaktoeristen tweemaal 45 minuten de hitte. De gemiddelde leeftijd van de studenten ligt zo'n 15 jaar onder die van de toeristen en dat is al snel merkbaar. Ondanks een onvervalste hattrick van ene heer Nugteren, winnen de studenten met 5-4.

Na een verkwikkende douche spoedigen we ons met het laatste restje energie naar het terras van cafe Alt Stadt in het prachtig onderhouden Gorki park. Zoals overal in Oezbekistan denkt ook hier de uitbater zijn omzet te verhogen door het aanbieden van live muziek. Een niet geheel bij stem zijnde Oezbeek zingt lokale hits over een geluidsband. Het tapbier bevalt een stuk beter en er is zoals altijd wodka. In een vlaag van verstandsverbijstering laten we ons overhalen een nachtclub te bezoeken. Dronken Koreanen slapen op rode pluche banken terwijl een overjarige Russische prostituee ze nog wat geld probeert afhandig te maken. Ondertussen gaat de lokale jeugd helemaal loos op een soort bubble gum techno. Het zijn bizarre taferelen.

Een aantal dagen later spreken de voetbalfans af in hotel Hadra in Tashkent. De Lonely Planet omschrijft dit hotel als 'the darkest hole of Central Asia'. Het moet het lelijkste gebouw zijn van de toch al niet bijzonder aantrekkelijke hoofdstad. De enorme schimmelkolonieen houden het door betonrot aangevreten flatgebouw nog net bij elkaar. Als ontmoetingsplaats fungeert het echter uitstekend en er worden afspraken gemaakt om de interland Oezbekistan-Koeweit bij te wonen.

Een paar uur voor aanvang van de wedstrijd zijn er al duizenden enthousiastelingen op de been. Het valt niet mee om aan een pre-match biertje te geraken. Kroegen hebben geen bier of geen glazen meer. Na twee weken Oezbekistan kijken wij er niet meer van op. Regelmatig hebben we de grootste moeite om geld te wisselen aangezien banken heel snel door hun sum (de munteenheid) heen zijn.

Er is een enorme militsia en zelfs legermacht op de been gebracht. In combinatie met de brede boulevards, flats, lada's, trolleybussen en het Cyrillisch schrift (officieel al vier jaar geleden afgeschaft) waan je je in Tashkent terug achter het ijzeren gordijn. Ook de architect van het 'Katoenplukker' stadion heeft niet bijster veel fantasie gehad. Toch bezorgt de eerste aanblik van het volgepakte stadion kippenvel. Het ticket van nog geen euro geeft toegang tot een geweldige heksenketel. De gammele houtenbankjes, waar de groene verf vanaf bladdert, staan op instorten. Een stadionklok is afwezig maar het enthousiasme van de toeschouwers werkt aanstekelijk. Het kleine contigent backpackers fungeert als entertainers in sectie 10. Voetbal verbroedert al blunderen we hopeloos door Karimov (de omstreden president van Oezbekistan) aan te moedigen in plaats van Kazimov, de captain van het team.

Oezbekistan moet vanavond winnen om nog kans te maken op deelname aan het WK in Duistsland. Na een half uur staan ze echter al met 0-2 achter en niemand gelooft er meer in. De eerste rookbommetjes worden gegooid en de militsia reageert nerveus. Dan gebeurt er een wonder, het wonder van Tashkent. Oezbekistan speelt een fantastische tweede helft en wint uiteindelijk met 3-2. Het publiek wordt helemaal gek. De houten bankjes houden het niet meer. 'See you in Germany' wordt er naar ons gegild. Zo ver is het nog niet maar voor een nacht leeft het foei lelijke Tashkent helemaal op.


Afgelegde route:
Khiva - Buchara
Buchara - Samarkand
Samarkand - Tashkent