Karakalpakstan

De stewardess vraagt het voor de zekerheid nog even na. Zijn we niet in transit? Willen we dus echt naar Oezbekistan? Meewarig schudt ze haar hoofd en overhandigt een stapeltje formulieren voor de douaneformaliteiten. De reisgids waarschuwt voor corrupte douaniers op Tashkent Airport. Bagage zou bewust worden achtergehouden, openlijk bedelen om baksheesh en veel vervelende vragen. Na nog geen tien minuten zijn we echter alle controleposten gepasseerd en staan we met rugzakken buiten.

In de domestic terminal worden we opgewacht door een charmante dame van Uzbekistan Airways, speciaal aangesteld voor de buitenlandse toeristen. Er blijkt en vliegtuig gereed te staan met bestemming Nukus, in het uiterste westen van het land (zie landkaart). Dat lijkt ons wel wat. In razend tempo worden we aan een ticket geholpen en voor we het weten staan we weer op de vliegtuigtrap.

De Tupolev dateert uit het hoogtepunt van de koude oorlog. Piepend en krakend geraken we op hoogte. Buiten loopt het kwik tegen de 40C. In het vliegtuig wordt deze temperatuur ook gemakkelijk bereikt, aangezien de airconditioning dienst weigert. Alle passagiers wapperen met de veiligheidsinstructies voor een beetje verkoeling. Na anderhalf uur vliegen is Edwin er van overtuigd dat we neerstorten in de onmetelijke woestijn maar het blijkt dat de landing wat bruusk is ingezet. De piloot is gelukkig capabel genoeg om de oude kist veilig aan de grond te zetten.

Nukus, de hoofdstad van Karakalpakstan, is de aars van het voormalige Sovjet wingewest Oezbekistan. Nikita Chroestjov bedacht in de jaren '60 het 'virgin land' plan. De woestijnen van Centraal-Azie zouden bloeiende katoenplantages moeten worden. Het water van de Amu-Darya (Oxus) en de Syr-Darya diende ter bevloeiing van de plantages. Al snel stroomde het water van beide rivieren niet meer in het Aralmeer. Een binnenzee ter grootte van de Benelux komt nu langzaam droog te staan. Het is de grootste ecologische ramp ooit. De roestige vissersschepen die nu wegrotten in de woestijn, laten we voor wat ze zijn.

De vervallen, wat armetierige modelstad Nukus (model waarvoor?) herbergt een museum dat je qua moderniteit eerder in een stad als Rotterdam verwacht. De oprichter van het museum, Stavinsky, heeft jarenlang ongestoord in deze uithoek van de voormalige Sovjet-Unie door Stalin verboden kunst kunnen verzamelen. De Franse ambassadeur in Oezbekistan stuitte bij toeval op de kunstschatten die Stavinsky heeft achtergelaten. Kunstkenners van het Louvre raakten in extase bij het zien van de vele werken. De Avant Garde kunst spreekt zeker tot de verbeelding, zelfs voor leken zoals wij.

Door medereizigers zijn we gewaarschuwd voor de wat stugge Oezbeken. Tot nu toe valt het alles mee. Wat opvalt is de rust die van de bevolking uitgaat. De mannen zien er misschien wat vervaarlijk uit met hun grote vierkante koppen maar na een salaam aleikum lachen zu al snel hun gouden tanden bloot. De dames dragen elegante lange rokken en zijn de uitbaters van de vele straatrestaurants. De wodka cultuur is moeiteloos overgenomen van de Russen.

In het busje naar Khiva krijgen we de gebruikelijke vragen op ons afgevuurd. Waar komen we vandaan, wat doe je en wat verdien je? Het vragenuurtje houdt lang aan. Lopen er kamelen in Nederland? Hoe hoog was de bruidschat? Ben jij ook besneden? De wedervraag "zijn jullie shia of sunni moslims", leidt tot en levendige discussie in de bus. Ze weten het eigenlijk niet precies. Het tekent de relaxte houding van de Karakalpakken. Religie is niet zo heel belangrijk. Kom liever een wodkaatje drinken.


Afgelegde route:
Leh - Delhi (India)
Delhi - Tashkent (Oezbekistan)
Tashkent - Nukus
Nukus - Khiva