Yurt

"Hoe doen jullie dat nou als je een jaar gaat reizen, waar slapen jullie en boeken jullie alle overnachtingen op voorhand?" Het zijn regelmatig terugkerende vragen van mensen die zich weinig bij een rugzak bestaan kunnen voorstellen. Nee, we reserveren vrijwel nooit een hotel. Gewoon omdat het niet nodig is, veelal zelfs onmogelijk blijkt en het ondermijnt bovendien het gevoel van vrijheid en flexibiliteit. We overnachten meestal in eenvoudige hotels of guesthouses. Een enkele keer huren we een appartement, worden we uitgenodigd bij iemand thuis, slapen we in een tent of brengen we de nacht door in een bus, trein of op een boot. Adressen halen we uit de reisgids, van internet of krijgen we als tip van medereizigers. Iedereen vraagt zich dan ook direct, al dan niet hardop, af wat dat allemaal kost. Welnu, een jaartje reizen is een stuk goedkoper dan 26 wintersportvakanties van twee weken. Voor een budgetovernachting betalen we tussen de 1(!) en 25 euro. Afhankelijk van het land heb je voor dit geld een schone kamer met twee bedden en douche en toilet op de kamer. Met een beetje geluk tref je ook een koelkast en televisie aan. Uitstekend allemaal, totdat je in het sympathieke bergstaatje Kirgizie bent geweest en ontdekt dat het ook anders kan.

Een Zwitserse NGO heeft het Communmity Based Tourism (CBT) op poten gezet. Het idee is even simpel als geniaal: Bed & Breakfast door geheel Kirgizie. Toeristen vinden het geweldig om bij gezinnen te verblijven terwijl de inkomsten rechtstreeks bij de families belanden. Gastgezinnen nemen hun taak bijzonder serieus op. Vaak wordt het grootste gedeelte van een woning afgestaan en wordt er fantastisch gekookt. De Zwitserse hulpverleners hebben de lokale bevolking geleerd geen lokale delicatessen als schapenogen te serveren. Toeristen wordt duidelijk gemaakt dat afdingen geen zin heeft. Er wordt gewerkt met vaste prijzen. De kosten zijn afhankelijk van de aangeboden luxe die niet met sterren maar met edelweisbloempjes wordt aangeduid. Het CBT is verbazingwekkend professioneel georganiseerd. Kantoortjes en coordinatoren zijn verspreid over het gehele land. Naast onderkomens organiseren ze tevens trekkings, transport en heel veel meer. Het maakt het kinderlijk eenvoudig om in Kirgizie rond te reizen. Het is dus niet verbazingwekkend dat vrijwel iedereen gebruik maakt van het CBT en niemand in de aftandse Sovjet hotels slaapt.

Kirgizie is buitengewoon landelijk. De compacte hoofdstad bruist niet van activiteit. Bishkek heeft vele leuke en zelfs hippe restaurants maar verder is er weinig te doen. Ook de overige regionale centra zijn provinciale hoofdsteden tegen wil en dank. En juist dat maakt al die dorpjes zo charmant. Bijna uitsluitend laagbouw, veel vrijstaande huizen, weinig verkeer, overal bomen en de hele veestapel doet zich tegoed aan het gras langs die typisch Kirgizische houten hekjes. Landelijk en melancholisch of zoals onze Zeeuwse medereizigers het noemen: Wemeldinge 1930. De CBT overnachtingsplaatsen passen helemaal in dit beeld. Het is soms wat primitief. We slapen vaak op de grond, er is geen stromend water en het toilet is niet meer dan een houten hokje aan de rand van het erf. Een maand lang vinden we geen slot op onze kamerdeur. Al met al biedt het een uitstekende kijk op het Kirgizische plattelandsleven. Bovenal is het heel gezellig logeren bij de gastgezinnen. Communicatie gaat soepel in een allegaartje van Engels, Russisch en Kirgies. De CBT slogan "Hospitality Kyrgyzstan" wordt helemaal waargemaakt.

De natuur in Kirgizie is van een oogverblindende schoonheid en bovendien heel afwisselend. Torenhoge bergen, eindeloze graslanden, diep rode canyons en turquoise meren. Bij uitstek een landschap voor nomaden. Als in een sage trekken paarden door de beboste bergen. Op sommige trajecten zijn we meer ruiters dan automobilisten tegengekomen. De overnachtingen bij deze nomaden zijn helemaal fantastisch. Op de plaats van bestemming (veelal bij een pittoresk meer, diep in de bergen of in een nationaal park) krijg je je eigen toeristen yurt toegewezen. Een yurt is een traditionele cirkelvormige Centraal-Aziatische tent. Grote witte vilten doeken omhullen het rood geverfde houten geraamte. Een beetje handige Kirgies bouwt het geheel (6 meter diameter, hoogte ongeveer 4 meter) in een uurtje op. Ondanks het op koeienpoep brandende kacheltje is het 's nachts behoorlijk fris in een yurt. Bij temperaturen van rond het vriespunt zijn de enorme hoeveelheden dekens geen overbodige luxe. Telkens weer slapen we als marmotten in de yurts. Nachten van twaalf uur slaap zijn geen uitzondering, al verloopt de eerste overnachting iets anders dan gepland.

Eenmaal aangekomen in de 'vallei der bloemen' zien we net hoe de laatste toeristenyurt wordt afgebroken. Het seizoen loopt ten einde, families en vee verkassen naar lagere gebieden om de winter af te wachten. "Dat krijg je ervan als je nooit iets reserveert", horen we de critici al denken. Een oud vrouwtje, even verderop in de perfecte ansichtkaartomgeving, biedt haar yurt aan. We twijfelen geen moment: moderne nomaden op bezoek bij traditionele nomaden. In de yurt hangt de fris weeige geur van gefermenteerde merriemelk die wordt bewaard in een zak gemaakt van huiden. Beleefd nippen we aan het witte goedje maar echt smaken doet het niet. Oma trekt alles uit de kast. 's Avonds krijgen we langdurig gekookte schapenlever met spaghetti en aardappels geserveerd in laagje schapenvet. We prijzen ons gelukkig dat het schapenoog achterwege blijft.


Afgelegde route:
Karakol - Altyn Arashan
Altyn Arashan - Karakol
Karakol - Jeti-Oghuz
Jeti-Oghuz - Yurt kamp zuidzijde Issyk Kul
Zuidzijde Issyk Kul - Kochkor
Kochkor - Song Kul
Song Kul - Kurtka (=Jangy Talap)
Kurtka - Tash Rabat (via Baetov)
Tash Rabat - Naryn - Kurtka - Kazerman
Kazerman - Jalal-Abad
Jalal-Abad - Arslanbob
Arslanbob - Osh
en vanavond naar China....